Steven Djohan: “het einde van de mislukte ICT-projecten is nog niet in zicht”

Vandaag werd bekend dat de gemeente Amsterdam bijna drie miljoen euro extra moet bijleggen omdat de vervanging van een computersysteem in het honderd is gelopen. Vorige week was het de beurt aan de politie om zich aan een groot ICT-project te vertillen. Het digitale archief van de Nationale Politie bleek miljoenen euro’s extra te kosten.

Volgens Steven Djohan, partner bij Revnext, zijn dit niet de eerste ICT-projecten die uit de hand lopen in termen van planning en budget, en zullen het waarschijnlijk ook niet de laatste projecten zijn. Maar gezien de grootte van de bedragen die met deze mislukkingen gemoeid zijn noemt hij het toch opvallend dat de debacles zo weinig ophef veroorzaken.

Leren van mislukkingen uit het verleden

Djohan: “In 2014 heeft een parlementair onderzoek door Commissie Elias plaatsgevonden naar grootschalige  IT-blamages bij de Rijksoverheid als de invoering van de OV-chipkaart, het elektronisch patiëntendossier en Werk.nl. De Commissie Elias heeft een aantal nog altijd relevantie lessen en succes- en faalfactoren voor ICT projecten geïdentificeerd. Ook zijn aanbevelingen geformuleerd voor toekomstige projecten die zowel de voorbereiding en uitvoeringen van een ICT-project, maar ook het management ervan en de besluitvorming en deskundigheid helpen verbeteren. Daarnaast is het Bureau ICT-Toetsing (BIT) opgericht om de Rijksoverheid bij te staan in de aanpak van risicovolle ICT-projecten. Dit bureau is ontwikkeld naar succesvolle Britse en Amerikaanse voorbeelden.”

Gemeenten, ZBO’s en politie in de kou

Djohan noemt het opvallend dat noch de politie noch de gemeente Amsterdam de lessen van Elias heeft meegenomen, maar kan het wel verklaren: “Het Elias onderzoek richtte zich op mislukte projecten bij de Rijksoverheid. Voor lokale overheden, ZBO’s en ook de politie is er geen regulering die als houvast voor deze partijen kan dienen. Mijn eigen ervaring bij onderzoeken naar mislukte ICT-projecten is dat vertegenwoordigers uit deze organisaties vinden dat ze in kou staan.”

Regulering en houvast

Volgens Djohan heeft het mislukken van grote ICT-projecten vaak niet één oorzaak. Veelal gaat het om een combinatie van factoren zoals ICT-enthousiasme, gebreken in eigenaarschap en aansturing, onvoldoende betrokkenheid van gebruikers en belanghebbenden in het voortraject, en onvoldoende invulling van het zakelijk opdrachtgeverschap. Veel van deze oorzaken kunnen met goede regulering zoals een Regeling Grote Projecten beter worden beheerst. Eind 2016 constateerde Djohan na een eigen onderzoek dat 75 procent van de gemeenten en provincies geen Regeling Grote Projecten kent,  terwijl zij door decentralisaties steeds vaker te maken krijgen met grote projecten, met name op het gebied van digitalisering. Hier valt veel te winnen vindt hij: “Als er niets gebeurt is het een kwestie van tijd voordat we over de volgende miljoenen- of miljarden blamages in ICT-land lezen. Het is daarom belangrijk om de lessen van Elias niet langer vrijblijvend als “tips” mee te geven, maar daadwerkelijk te implementeren en te controleren! De tijd van ‘pappende’ zelfregulering moet echt voorbij zijn! Het nieuwe kabinet zal ook doordrongen van de ernst van een mislukt project als deze van de politie. Het gaat om teveel geld en te belangrijke processen om hier de schouders over op te halen.”